کورد

سوسەن گوڵ (لاله وازگون)

سووسه ن گول چری ئاو سه ر نساران هی وه مزگانی هاته وه یاران

معنای فارسی:لاله ی واژگون از سایه سار کوهساران آواز برآورد که مژدگانی بدهید یاران برگشتند.

بدون شک یکی از زیباترین گلهای فصل بهار (بویژه در ماه اردیبهشت )در دامان پر مهر کوههای سرسبز و دیدنی زاگرس گل لاله واژگون یا در زبان کردی سووسه ن گول است(البته این گل در استانهای که در دامنه های زاگرس قرار دارند کم وبیش به چشم میخورد).

خوب است بدانید این گل زیبا در رنگهای متنوعی از جمله سرخ -نارنجی- زردو....وبصورت تکی ویا در دسته های چند تایی در ارتفاعات و بویژه در کوههای کبیر کوه ومانشت می روید ودر اواسط فصل بهار علاقمندان بسیاری را به رویشگاههای خود می کشاند.

با تاسف فراوان خوانندگان عزیز را به این مسئله آگاه می کنم که هرساله با آغاز فصل رویش آن

تعداد زیادی از این گلها توسط بازدید کنندگان از بین میرود ( یا کنده شده ُ ویا بدتر از آن پیاز آنهاهم کنده می شود تا مثلا زیبایی بخش باغ و باغچه ی منزلی باشد).این در حالیست که هر ساله هم از وسعت زیست گاهها وهم از تعداد آنها کاسته می شود .

بوته ئه زبو (هه زوه) -ئاویشه ن

بوته آویشن یا( ازبوهُ) گیاهی خوشبو که به صورت خودرو در کوههای زاگرس میانی می روید
وبدلیل بوی خوش آن هم به صورت جوشانده مصرف می شود وهم بعنوان چاشنی برخی غذاها را لذیذ تر می کند.

البته در سالهای اخیر متاسفانه خیلی از افراد سودجو این بوته ودیگر بوته های معطر را با ریشه کنده که موجب تخریب آنها ودر نهایت نابودیشان می شوند که امیدواریم مراقبت بیشتری از این زیباییهای تکرار ناشدنی طبیعت به عمل آوریم.این نوع آویشن به"هه زوه زاخین" معروف است وعطر ومزه ی منحصر بفردی دارد ونکته جالب اینکه گل آن خوشه ای وصورتی رنگ است وفقط هنگام گل دهی عطر آن کامل شده وقابل مصرف است.

دا وه ن (گونه وشک)

پیره وه ن(درخت ون کهنسال) از جمله ی دهها گونه ی درختی است که در طبیعت زیبای کوه های زاگرس می روید.از دیگر انواع درخت ون یا بنه(پسته وحشی) می توان به :که له وه ن"ــ نیره وه ن: که محصول نداردــ" نازکه وه ن" و"نه ر مه و ه ن" اشاره کرد. نه رمه وه ن که میوه ی آن نرم وخوشمزه بوده وبه راحتی با دندان شکسته میشود . البته این نوع ون همیشه کوچک بوده ودرخت آن شاخ وبرگی نازک و شکننده دارد ومعمولا در جاهای سخت گذر می روید