نامهای اصیل کردی

ئه فروز :بریقه دار شه و قدار / پر نور

ئه لوه ند :ناووی پردیکه له شاری خانقین / کوهی در همدان

ئه هوورا :خوای زه رده شتیکان / خدای زرتشتیان

بارافا : تیره ای کورد در ترکیه

بافین : ده ست ره نگین

بابان :ناووی هوزیکی کورده / باوان

باشار :توانایی / خوراگر /چاره ساز / توانایی / مقاوم / چاره ساز

بروا :باوه ر  / دلنیا بوون / باور

بنار:کوتایی چیا /داوینی چیا / دامنه کوه ابتدای کوه

به ردیا :به ردین / وه ک به رد سه نگین /بسان سنگ سخت

به ردو : رژانی شیر له کاتی ئاژل دوشین دا / ریخته شدن شیر در حال دوشیدن

به رزین : بلندی / به رزایی / بلندی / ارتفاع

به نگین :جوان و تازه پیگه شتوو/ زیبا و تازه / جوان تازه به سن بلوغ رسیده

به همه ند :پاله وان / پهلوان

به رزا : بو به ره / نوبر

به رزین :بلیندی /به رزایی /بلندی

به لیندار :به په یمان / به لینده ر / متعهد به عهد

به نام : به ناو بانگ / ناسراو / نامی / نامدار

به همه ند : پاله وان / زل هیز / یل / پهلوان

به ناو :ناودار / ناسراو /نامی و نامدار

بیران : ناوی لوتکه ی چیایه که له ره واندز /قسمتی  مرتفع از کوه رواندز در مناطق کورد نشین عراق

بیره وه ر : یادگار /یاده و ه ر

بی تا :به ها و تا / بی وینه / بی همتا

بیخه م :دلخوش /نه بوونی خه م / بی غم /دلخوش

بیستوون : ناوی کیویکه له باختران کرمانشان امرو /نام کوهی در کرمانشاه

چاو ره ش:چاو ره ش / چشم سیاه ، لقبی است در وصف کسی که چشمان زیبایی دارد

چاویار: چاودیر / پاسه وان / نگهبان / پاسبان

چیا :شاخ / کیو / کوه

چیوار :جامباز / خو به خش / جانباز / پیشمرگ

دادوان: دادو ه ر / قاضی / دادور

دارا : هه بون / ده و له مه ند / ثروتمند / غنی

دانا : زانا/ وریا /لیزان / دانا / عاقل / هوشیار

دانیار :زیره ک / داهینه ر/ زیرک و هوشیار

دژوار : سه خت / گران / سخت / گران / میتوان قیمتی هم باشد / سرسخت

دلیر : چالاک / زیره ک / لیهاتوو / زیرک / زرنگ

دلاوا :سه خاو ه ت / به خشه نده / سخاوت / بخشنده

دلشاد :تازه / نویکار/ سرمت و خوشحال

دیاکو : پاشای ماده کان /بنیان‌گذار و نخستین شاه حکومت ماد

فراز : به رز / بلند / اوج / بلندا

فریا : هانا / فریا که و تن / به داد رسیده/ فدا شونده

فریاد:هانا / فریا / صدا کردن

فه رهام : ئاماده / آماده 

هه ژیر : وریا / ژیر/ ناوی چیایه که له مناطق کوردنشین عراق / هوشیار

هه ستیار : به هه ست و هوش / هوشیارو دانا

هه فال : هاوری تیکوشه ر/ رفیق و یار زحمت کش

هه لدیر : لیزایی / تافگه / سراشیبی / آبشار

هه ژین : هه ژان

هه لمه ت : هیرش / په لامار/ ناووی فرمانده کانی کون بووه / یورش / حمله / ضربت

هه لو : بالنده یه کی زیرک و گوشت خور / هه لو / عقاب

هه و راز : سه ره و لیژ / به رزایی / شیب تند /سراشیبی

هه وار : کومه له مالیکی ده وار نشین / کویستان نشین / تعدادی خانواده قشلاق نشین یا قشلاق و ییلاق گرد

هوشبیر :به هوش / هوشیار و زیرک

هیوا : ئامانج / ئومید / ئاوات / امید / ارزو

هیدی : ئارام / له سه رخو  / هیواش / آرام / متین

هیرش : په لامار / هه لمه ت /یورش سخت / حمله

هیژان : زانای گوره /زانیاری / پیر دانشمند

هیمن : ئارام / هیدی / له سه رخو / متین و آرام

جه مشیر :کوی شیره کان / کوه شیرها

جوانبیر : بیر جوان / یادی خوش / افکار شیرین / فکر قشنگ /حتی در مواردی خاطره زیبا و به یاد ماندنی نیز معنی می دهد

ژاکو : وشک هه لگه راو / کلمه یا متن ترجمه شده

ژیار : شارستانی /ساکن شهرستان

کاردو : ناوی حکومه تیکی کورد بووه/نام حکومتی کورد بوده/قهرمان و فرمانروا

ژیوار : رابواردنی ته مه ن / چونیه تی ژیان / گذر زندگی /

کاراز : ناوی شاریکه له باکووری کوردستان / شهری در کوردستان ترکیه

کارزان :کارامه /کارشوناس/ کارشناس در اموری / کاردان

کاروان : چه ند که سیک که ری ئه که ن بو زیارت بو تجارت له شاریک بو شاریکی تر/کاروان

کارو : مروفی به کار / ره چه له کی کورده / استاد / ماهر درکار

کاروخ : ناووی شاخیک له هولیر / کوهی در هولیر

کاکو : کاک /برار / برادر

کاوان : ناوی عه شیره تیکه  / چیای به ردین / اسم عشیره ای از کوردها / کوه بردین در زاگرس

کاوه : کاو ه ی ئاسنگه ر / سوتاندنه وه ی ده ست / کاوه آهنگر

کامکار : به ئاوات گیشتوو / به آرزو رسیده

کاویار : خوشه ویسته که ی کاوه ی ئاسنگه ر /عزیر کاوه آهنگر/دوست کاوه آهنگر

که شوان : شاخه وان / کوهنورد

که وان : ئامیریکه تیری پی ده هاویژن /تیروکه وان / تیروکمان در اینجا لفظ کوان زیباست

کوردو : شاخیکه له پاریزگایی هه و لیر / کوهی در هولیر

کومار : ئاپوره / کو مه ل / گه ل / مردو / ملت

کویار : دوستان / کوی یا ره کان / رفیقان / رام کننده کبک هم معنی میده

کیا : فه رمانده / فرمانده

کیان : گه وره / پاشاکان / بزرگ / پادشاه / امیر

کیوان : ناووی استیریکه له منظومه ی شمسی / کیو / کوه /نام دومین سیاره منظومه شمسی

لالو : خالو / برای دایک / دایی

لاوند : لاوی جوان و بچوک / جوانی زیبا و نو رسیده

مادیار :یارویاوه ری ماد /یار و یاور مادها

ماردین : ناووی شاریکه له باککوری کوردستان / اسم شهری است د مناطق کورد نشین ترکیه

مانی : مانه /هه مانه / قسه به ر /

مرراد : ئاوات / مه به ست / آرزو

ئاوات : اومید / ئارزو / امید و آرزو

مه تین :به هیز / ناوی چیایه که له ئامیدی ناوچه بادینام / قوی / اسم کوهی در آمید منطقه بادینان کوردنشین عراق

میرزا : کوری میر / فرزند میر

میهران : ناووی شاریک له کرمانشان/ اسم شهری در کرمانشاه یا باختران

ناسیار : ناسیاو / دوست

نامو : نه ناس / غه ریب / غریب و بی نام و نشان

نه چیروان : راوچی / شکارچی

نو و شاد : شادی نوی / شادی دوباره /

پیشه وا : سه روک / را به ر / زانای / رهبر / مقتدی

راسا : شونی تخت / راسته و خو / جای تخت

رامیار : رام کردنی ئاژه لی کیو / سیاست / رام کننده حیوان کوهی

رامین : تماشاکار /نگاه کننده

رزگار : آزاد /رها

ریباز : ریگا / راه

ریبوار : ئه و که سه ی له سه فه ر دا بیت / ماسفری که در راه است

ریبین : ریگا بین / بلد راه

سواره : یه کیک به سه ر پشتی ولاخه وه بیت / سوار بر شیء متحرک اعم از ماشین و دواب

شاهو : ناوی چیایه که له روژهه لاتی کوردستان / اسم کوهی در شمالغرب استان باختران یا کرمانشاه

وریا : ئاگادار/ وشیار / هوشیار

وه فا : سوور بوون له سه ر به لین و پیمان / عهد و پیمان

یاسا : قانوون / قانون

زانیار : زانا / دانا / عالم به علم

آراز : رووباریکه آراز که همان اره سه له له مرز  ترکستان و ایران/ همان رود ارس در منطقه شمال غربی ایران .

ئارام : سه بر /هیمن / آرام / ملایم

ئارمان : هیوا /آرمان / هدف

ئاسوس: ناوی چیایه که له آلان ایران و عیراق اسم کوهی مشهور در منطقه کورد نشین عراق

ئاوات : هیوا / ئارزو / آرزو

ئه زمه ر : ناوی چیایه که له شاری سلیمانی / اسم کوهی در شهر سلیمانیه

دیاکو : پاشای مادده کان / پادشاه مادها

سامال : ئاسمان روون / سایه قه / رعد و برق / برق رعد و برق

مه زن : زوور گه وره / بزرگ / عظیم

هیمن : له سه رخو / ملایم و ارام

هه فال : هاوری /یار  و دوست

کاژاو : جوره ترییکه مزره / نوعی انگور ترش مزه

ئاسه وان / ئاشه وان / آسیابان

ئاسو : زوو /خیرا /زود /سریع

ئه رژن :داریکی بیبه ر که دارده ست و گوپالی لی دروست ده کریت /دختی بی ثمر که از آن گرز و تیر درست میکنند

به ژیر : زیره ک /زرنگ / چالاک

به ندیر : ئالا /به یداخ / پرچم / درفش

ژووار : ژان / ئیش

ساراد : ویل / ده ر به ده ر / دیوانه / رها / آواره

دادو ه ر: حاکم / قاضی

سروود : ئاهنگ / ئاهنگی نیشتیمانی

سروش /وحی

سه روک : رهبر / پیشوا

ئه سرین / فرمیسک / اشک

ئه ژین / ژیان / زندگی / زندگی میکنیم

ئیلا / افسانه جوانی

ئه زیتا / شهری کورد نشین در ترکیه

ئه رغه وان / درختی با گل های قرمز و برگی پهن

ئه خشان / اسمی مرسوم در دوران ماد ها

ئه خته ر / ستاره / ئه ستیره

ئایرین / ئاگرین /بی باک و نترس / آتشین

ئایان / آبادانی / ئاوه دانی

ئاویئستا / نام یکی از کتاب های زرتشتیان

ئاوین / زلال مثل آب /روونه و ه ک روونی  ئاو

ئاونگ / شبنم /شه و نم

ئالدار / ره نگی سووری کال / سرخ کمرنگ

ئالاو / هیوا / ئاوات / آرزو

ئارین / جوان وه کو رووناکی ئاگر /زیبا مثل روشنی آتش

ئاوان / بی بخت / بدون بخت و اقبال

ئاواز / گورانی / ترانه / ده نگی موسیقا / صدای موسقی

ئاهه نگ / به زم / زه ما وند / عروسی / شادی و پایکوبی

ئامان /ئاگادار بون /  مطلع /

ئارتا / پاک و منزه /

ورزا / زیبا / قشنگ

به ناز / با ناز

ته مین / خه مبار/ دلته نگ /نگران / غمگین

فیدا / دیمه ندار / جوان / زیبا

تروسکه / شه به ق / بریسکه / رعد و برق

تارا/ سه رپوش بوک / پارچه ای نازک و طوری به رنگ قرمز و سفید که حالت نقاب جلو صورت عروس رو می گیره

تارین / ویل بوون / رها

شیلان / دخت بوته ای با گلهای سفید زرد و آبی کمرنگ و خوشبو

شه وین/به رنگی شه و واته سه مه ر / به سان شب

شه رمین / مروفیک که زور شرم بکات / انسانی با شرم و حیا

شنو / شهری کورد نشین در غرب کشور مابین پیرانشهر و ارومیه

شنه / کزه بای زور نه رم / نسیم بادی آرام

شلیر/گولیکی سوور و زرد له کویستانه کان/لاله واژگون /

شاچرا/زور روناک / سرآمد روشنایی /چراغی با نور رویایی

شکوفه /خونچه ی تازه پیگه یشتوو/ غنچه تازه روییده

شاجوان/ شای جوانه کان /مروفی کی شوخ و شنک / برگزیده زیبایی

شاپری/شای په ریکان / په ری زور جوان

شاریبان /کیشک چی شار/ شهر بان

شادی/جه ژن / به زم و شایی/خوش و خوشحالی

شادمان / به خته وران / سرمستان / خوشحالی

سیوه / سیو / سیب

سوژین /که سیک ژیانی خوشده وییت/ دل خوش به زندگی

سوزان / سووتان / سوختن در عشق و زندگی

سه یران/گه شتو گوزار / گه شت / رفتند در دل طبیعت . پکنیک

سه مه ر / سه یر و سه مه ر / بهره / نصیب

سه روین / جووره گولیک / نام گلی زیبا در کوردستان

سه ر ناز/به ناز / سه رچاوه ی ناز / با ناز / منشا ناز

سه ر گول /نوبه ره ی شتی تازه / ده ست چین / انتخاب نوبر یا نوبرانه

سکالا/گله یی / شکایه ت / شکایت / گله کردن

سروه / کزه بای نرم/ده نگی بای سووک /صدای بادی ظریف و نرم /

ستیره/ئه ستیره / ستاره

سپیتا/پیروز/مبارک

سایدا /سیبه ری دایک / سایه مادر

سایان / سیبه ر / سایه

سایا/ میهره بان / مهربان

سازان /ریکه و تن / گونجاندن / با هم آشتی و یا صلح کردن

سارین/ گوندیک له باکور کوردستان /شهری کورد نشین در ترکیه

سارا / ده شت / سبه ینی / بیابان/دشت

ریژنه / بارانی توند که زور نه خایه نی / بارانی تند که سریح قطع می شود

ریزان /شاره زای ریگا و بان /بلد راه

روژین /روژه/وه کوو روژ/ روژیکی خوش / به سان شب

روژنه / کونه باجکه ی خانوو / روزنه خانه

روژان/به یانی / به ره به یان/اول صبح / سپیده دم / شفق

روزیتا/ گل محمدی با گلهای قرمز خونی مایل به سیاه فرانسوی

رویان /جوان و شوخ / جوان

رووکال / ده م و چاو ئال / سپی / سفید / صورتی سفید

ره و شان / شیواو / ره و شاو

ره ژینا / رازاوه کراو/ آرایش کرده / زیبا کردن

رکسانا/ هه لپه رین / هه لپه رکی /پایکوبی / پایکوبی کردن

رژوان / پیت و به ره که ت / راژان

رازاو / جووان کراو /زیبا شده

رازاوه / جوان کراووه / مزین شده

رازان /ئاماده و ساز بوونه/ آماده و مهیا

په ژین / زه وی شاخاوی / کوسار / زمین کوهستان و سنگلاخ

په ریواز /وه کوو په ری /به سان فرشته

په ریناز / به ناز وه ک په ری /با ناز مثل پری

په ری / فریشته /فرشته

په روین / نام ستاره ای

په ره نگ / له رزانه وه ی گواره /تکان خوردن گوشواره

په رژین /دیواریکه له دوری باخ به گل و به چیلکه و به دیوار/حصار دور باغ از گل و گیاهان خاردار و دیوار

پرشان / په خشان / بلاوکردنه وه ی زولف / پخش کردن زلف و یا موی جلوی صورت/ پخش کردن

پایناز / ووته یه کی جوانه له هاتنی که سی خوشویست دهوتریت /در وصف پیشوازی از عزیزترین کس مطلب زیبا گفتن

نیهال / لقی دار / داریکی ساوا / همان نهال درخت است / نو درختی شش تا دو ساله

نینا/ خداوندی دایک / الهه مادر

نیان /نه رم و نول / له سه رخویی/ نرم و لطیف / باوقار و مودب

نه و ژین / ژینی نوی/ زندگی تازه

نو به هار /سه ره تای به هار/ بهار تازه / اول بهار

نه خشین / رازاوه / تزئین شده با گل

نشوان / خوشی و شادی

ناسکی / ناسک / ظریف

نازی / عیشوه گه ری / ناز  و ی نسبتی است از روز دوست داشتن طرف

نازدار/زور خوشویست /بسیار دوست داشتنی

نارین / ژنی شرمی ون / آورین /ناسک /گورانی غمباران/ زن با عجب و حیا / آتشین /ترانه غمگین

ناران / دولیک نزدیک شاری رانیه / نام دره ای نزدیک شهر رانیه در اقلیم کوردستان

نادیا / ئومید/ امید

نادیار / نه بینراو / شتیک که له توو دیار نیه / ناپدید . غیبی

میهرهبان / به ره حم / به به زه یی/ مهربان / رئوف

میدیا / هه ریمی ماده کان / حکومت مادها

مه رزان / سنوره کان / مرزها

مه به ست / ئه وه ی بته وی بیلی یان بیکه ی/ چیزی که بخوای بگی یا انجام بدی

مهاباد/ شاریک له روژهه لاتی کوردستان / شهری زیبا و کوردنشین در غرب ایران زمین

مایان /هه وینی په نیر / مایه مورد نیازجهت ساخت پنیر

مانیا / ماندوو / خسته

ماندانا / کچی دواهه مین پاشای ماده کان بوو /دختری از پادشاهان ماد

مارین / جوره گیایه که له طب دا / نوعی گیاه دارویی مورد استفاده کوردها

مادینا / ناوی ئه شکه و تیکه له دولی جافایه تی / نام غاری است با ابهت در منطقه جاف

مادیسان / ولاتی ماد/ سرزمین مادها

مادیا /ولاتی ماد / سرزمین ماد

لاوین / خوشویستی/شوخ و شنگ / عشق / دوست داشتن / مرتب و باوقارو زیبا

لارا /له نجه و لار /با کرشمه راه رفتن

که و یار / کوباز / راوچی که و / رام کننده کبک

که ژال / رووخسار سپی / ناسک / چهره سفید / ظریف و نازک

که ژان / کیوان ، چیایان /

کلارا /ناوی شاخیک له پینجوین / اسم منطقه کوهستانی  و کورد نشین در پنجوین عراق

کانیاو / ئاووی کانی / آب چشمه

کانی / ئاووی هه لقولاوی ژیر زه وی /آب جوشیده از دل زمین / چشمه

کالی / روخساری سپیل که له / صورت سفید

کازیوه /سپیده ی به یان / به ره به یان /شفق / اول صبح

ژیوار / کاروان

ژیوان / هووی زندگی / بانی زندگی

ژینا / ژین / ژیان

ژیلیا / نام روستایی است از ناحیه برادووست/ اسم گولی در کوهستان/ نام روستایی در منطقه برادووست / اسم گلی در کوهستان

ژیلان /روستایی در منطقه بادینان/ گولی تری / نام روستایی در منطقه بادینان / اسم گل انگور

ژوانگه /جیژوان /عشق

ژوان /شوینی چاوپیکه و تنی دوو خوشویست  / محل قرار دو تا عاشق / سر قرار

ژاله / داریکی هه میشه سه وزه گولیکی سپی ده گریت / درختی همشیه سبز با گلهای سفید

ژاکاو/شیواو / به هم ریخته

جیگول /جیگای گول / گولزار / جای رویش گل / گلزار

جوانی / جوان / قه شه نگ / زیبا / قشنگ

هیرو /داریکی به رزی گه لا پانه گولیکی گه وره ی جوان ده گریت با گلهای رنگی/ درختی بلند با برگ های پهن و گلهای رنگی

هوزان / زور زانا / هه ستیار /پارچه شیعریک /خیلی عالم به لحاظ علم / دانا و دانشمند /تیکه ای شعر

هه وار / سیران / پکنیک

هه نا و / هیزو توانایی / قدت و توانایی

هه ناسه / هه ناسه / نفس

هه نا ر / هه نار / جوریک میوه / انار

هه لا له / گولیکی زردی زور بونخوش /گلی زرد با بوی خوش

هه فین /ئه فین /خوشه ویست

هه ژین /زه بر بردن /وروژان /

هه رژین / همیشه ژیان کردن / باقی / همیشه زنده بودن

هاویار/خوشویستی یه کتر / عشق به همدیگه / عشق بین عاشق و معشوق

هاوناز/نازکیشی یه کتر / هم نفس

هانی / کانی / هانا / هاوار / چشمه / ییلاق

هانا / تکا / په نا / تکیه گاه / پناه

گه و هه ر/به ردیکی زور جوانی به نرخه / سنگی گرانبها و قیمتی

گه وار / جوری باش و به سوود / چیزی که سود و منفعت داشته باشه

گه لا ریز / گه لاریزان / برگ ریزان

گلاویژ / ئه ستیرهیه کی زور گه شه / مانگی کوردی/ ستاره ای بسیار پر نور / از ماه های کوردی

گه شین / گه شاوه / گه شبین / سرحال و سر زنده /

گه زیزه /جوره گولیکی بهاری و ناسک / گلی زیبا و ظریف که در اوایل بهار در حالیکه برف نیز روی زمین است می روید

جوتیره / جوره گولیکی بهاری و پاییزی به رنگ سپی و زرد و نارنجی / گلی زیبا که در اوایل بهار و در اواخر پاییز می رود (زرد .نارنجی . سفید )

گولزار /گولستان / گلستان

گولچین / گولچین / جیا کردنی تایبتی گل جوان / چیدن گل /  دسته چین کردن گلهای زیباتر

گولبه هار / جوریکه له گول / گولی بهار

گولاله/ گولیکی سووره / گلی قرمز و زیبا

گولان/گول / مانگیکی کوردیه / گل / از ماه های کوردی مثل فروردین و اردیبهشت و ...

فرمیسک / ئه سرین / ئه شک / اشک

دیمه ن / شیوه / رووخسار /چهره / سیما

ده شنی / ده شه کیته وه /ده جولیت / شکسته شدن / تکان خوردن

دلنووا /دلسوز / دلدانه وه / دلسوز

دلناز / به رحم /به ناز / نازدار / نازدار /مهربان / کسی که رحم زیادی دارد

دلگه ش / شاد /دلخوش /

دلپاک / که سیک که دلی خاوین بیت / کسی که دل پاکی دارد

دلبه ر / دولبه ر /دلرفین / دل ربا

دلباز/دلرفین / دلبر / دل ربا

دلارام / که سیک یان شوینیک مایه خوشی دل بیت/کسی یا جای که مایه آرام روح و روان و دل باشد

دارین / شتیک که له دار دروست کرابیت / چیزی که از چوب درست شده باشد

چیمن / میرگ و باخچه / باغ گوچک / سبزه زاری پرچمن و اب خیز

چوپی / جوره هه لپه رکه یه ک / نوعی پایکوبی خاص در میان کوردها

چه شنه / جور / فره / متفاوت / زیاد

چنار / داریکی شوش و به هیز و گه لا پان / درختی پهن و تنومند و برگ ان نماد پرچم کانادا است

چاوجوان / که سیک چاوی جوان بیت / کسی که چشاش قشنگ باشه

بیری / شوان / بیریفان / (بی ری ) تلفظ میشه به معنی چوپان

بیخال / بی نیشانه / بی خه وش / بی نام و نشان / نام ابشاری در کوردستان عراق

به یان / سه ره تای روژ / سپیده / به یان / صبح / سپیده دم

بیریوان / مه ردوش / بیری/ کسی که کارش دوشیدن شیر ار بره و گوسفند است *

به هار / ورزی به هار / بهار

به نه وشه / گولی به نه وشه / گل بنفشه

به فرین / به فری / به سان برف

به رزین / شکومه ند / شکوهمند

به خشان / به خشنده / به خشین / بخشنده

باوان / دایک و باوک و باپیران /ابا و اجداد / پدر و مادر و پدر بزرگ

ئه وینار / عاشق / ئه ویندار

ئه وین / خوشه ویستی /عشق

ئه فسون / جادو/ سیحر /سحر و جادو

ئه فسانه /چیروک و مه ته لی خه یالی / افسانه / داستان های تخیلی و دروغ

ئه سرین / فرمیسک / اشک

ئه ژین / ژیان / زندگی

ئیلا /ئه فسانه جوانی / افسانه زیبایی

ئه خته ر / ئه ستیره / ستاره

ئایرین / ئاگرین چاونه ترس / آتشین / بی باک و نترس

ئایان /ئاودانی / آبادانی

ئاوین / روونه وه ک روونی ئاو /زلال مثل آب

ئالدار / ره نگی سووری کال / سرخ کمرنگ

ئالاو / هیوا / ئاوات / آرزو

ئالیا / غنچه گل / نام منطقه ای

ئاوان / بی بخت / بی شناس

ئاواز / موسیقا / گورانی /موزیک /ترانه

ئادا / سه خا وت / به خشنده / دلتیر /سخاوت / بخشنده

ئارزین /ئارزوو / ئاوات / آرزو

ئافیار / یارمه تی / هاوکاری / کمک / مساعدت

فه روا / فرمان/ امر / دستور

هاکار / هاوکار / همکار

هاودل / هاو مه به ست / هاو بیر / هم دل / یک صدا

هاوژیر / هاوریی زانا / رفیق عاقل و دانا

هه نا / گومان / دوو دل / شک و تردید

کوچه ر : یه کیک جیگر نه بی له شوینیک و چویستان و گرمینان بکات /کوچ کننده / ییلاق و قشلاق رونده

کوسار : شوینیکی شاخی زور بیت /ناوی شاخیک له کوردستان / منطقه یا جایی که کوه زیاد داشته باشد

نیاز: مه به ست / ویستن / خواستن

سارال:روستای خوش اب وهوا بین شهرستان دیواندره و مریوان

دیمن : دشت و دمن

هوزانا : نرگس شکفته ( از محبت مادرانه الف بو هوزان افزوده میشود )حالتی چون گوله کم (گلم من ) را می رساند

دیان : حاکم . فرمانروا

 سانل:شبیه ومانند

 سوما:اب دیده .اشک

 بریوان :به معنی دختر شیردوش.دختران همراه چوپان

 که زوان:کوه نورد.مردکوه.(شاخه وان

 دياكو : نام اولين پادشاه سلسه ماد . پسر

روژينا : مانند روز . دختر

شاهو : نام رشته كوهي در كردستان . پسر

وريا : آگاه و بيدار

سایدا : سایه مادر.(به گویش کردی خراسانی "سای , سیا , سی " که بسته به زمان و مکان در کردی خراسانی به معنی سایه تلفظ میشود . " دا " نیز همان دایه یا مادر است ).

کاردو .کشاورز

شاکو :شاه کوهها

ئازیتا : اللهی آتش . خدای خورشید و روشنایی

ریژوان : نامی پسرانه به معنای راه عاشقان

آلان یا ئالان : تسکین درد،ارامش بخش

هه ورام: نام گروهی بزرگ از کردها-منسوب به اهورا - مرد دلپاک (پسران)

که ژوان یا که ژه وان: به معنی کوهنورد (پسران)

ژیکال: بمعنی شبنم صبحدم- زندگی نو (دختران)

وانیا:هدیه با شکوه خداوند است

شه نیه ر: کسی که گردو میتکاند.اسمی هورامی است

ماهو زر:ماه درخشان طلایی . قدیم مورد استفاده در قسمت هایی از بیجار

مانش:از کوه های ایلام ب معنای پایدار

آگر : آتش

سیران : به معنی رفتن به دل طبیعت . پیکنیک .

فریبا بعنوان اسم :بسیار زیبا و خوش چهره

فریبا : در لغت به معنی فریبنده میشه

دیولان : شهرستان دهگلان

سوما : سوی چشم و بینایی

میدیا : دشت . سرپادشاه ماد کی خسرو

 ئاڤان /نام کوهستانی در کردستان
 ئاڵێ /دختر مو بور
 ئالا /بیرق/، پرچم/لوا
 ئالان /نام منطقه ای بسیار مهم درکردستان ایران سردشت
 ئاسکی/از واژه‌ "ئاسک" به‌ معنی آهو
 ئاونگ /شبنم
 باژیلان
 به‌یان /بامداد/سپیده دم/کاریوه
 به‌فرین /برفی
 به‌ناز /نازدار
 بیریوان /
 بیخال /نام ابشاری درکردستان عراق
 جوان /زیبا/ خوشکل
 چاوجوان /زیباچشم
 چاوره‌ش /سیه‌چشم
 چنور /نام گلی خوشبو
 چرو /غنچه‌
 چیمه‌ن /سبزه‌ و طبیعت
 چوپی /نوعی رقص کردی
 دیلان /نوعی رقص کردی
 دلنیا /دلگرم و مطمئن
 دلووان /مهربان
 دیانا /نام شهری در کردستان عراق/ نام خدای مصریان
 دیمه‌ن /چشم‌انداز
 ئه‌سرین /اشک
 ئه‌ستێ
 ئه‌ستیره‌ /ستاره
 ئه‌وین /مهر/ عشق
 فرمیسک /اشک
 فینک /خنک و دلچسب
 گه‌لاویژ /ستاره شباهنگ
 گولاله‌ /لاله‌
 گزنگ /پرتو خورشید
 ژینو
 ژیار /از اسماءپسرانه
 کالێ /دختر چشم آبی با گیسوان طلایی
 کانی /چشمه
 که‌ژال /آهو، گونه‌ای از واژه خه‌زال/غزال
 کویستان /کوهستان
 کوردستان /کردستان
 میدیا /سرزمین ماد
 مه‌هاباد /مهاباد/ شهر بسیار زیبا در کردستان ایران
 نالین
 ناسکی/زریف
 ناسکول
 نه‌شمیل /خرامان
 نه‌رمین /دلپذیر/ مهربان
 نه‌خشین /آراسته‌/ دارای نقش و نگار
 نیاز /دعا/ احتیاج
 نیان /لطیف/ دلپذیر
 نیشتمان /میهن/ مام  هم معنی می دهد
 په‌ریخان
 پرشنگ /پرتو/
 رازان

راژان /نام روستایی در بخش کورد نشین ارومیه
 روژ /خورشید
 روژین /خوروَش
 روناک /روشنا
 ریژنه‌ /باران تند در هنگام آفتاب
 سازان / مصالحه کردن
 سه‌یران / رفتن به دل طبیعت به زبان کوردی
 سه‌ما /رقص/ سماع
 سکالا/شکایت
 سروشت /طبیعت
 سروه‌ /نسیم
 ستران/ترانه
 سوزان / گرم / سوزنده /زنی که به لحاظ زیبایی و عفت مشهور است
 سوکار /نام کوهستانی در کردستان
 شیلان /نسترن
 شلیر /. سوسن/. لاله
 شوخان /شوخ و شنگ
 شنو/اشنویه
 شنه‌ /نسیم آرام و دلپذیر بهاری
 شه‌پول /موج، آبخیز
 شه‌مام / به زبان فارسی دستنبوه /هندوانه ریز در حد گردو ولی زیبا و با بوی دلربا
 تانیا / تنها
 ته‌لار
 ته‌نیا /تنها
 تریفه‌ /نور مهتاب
 تیروژ /پرتو خورشید
 تارا /ستاره، پارچه نازک وعمدتا قرمز بر سر عروس در کردستان
 ڤیان /عشق
 خه‌زال/غزال
  خوزگه‌ /آرزو/ حسرت
 خوناو /باران آهسته و دلپذیر
 زه‌ینو /زینب
 زین /نام دختری در یکی از داستان های  عاشقانه‌ کردی
 هاوین /ازماه های سال
 هه‌لاله‌/لاله/نام گلی در طبیعت
 هیرو /گل ختمی/گلی از گلهای کوهستان های کردستان

گلاویژ/ازماه های کردی و فصلی بسیار زیبا/همسر یکی از سرداران کرد

ئابا:پدران/اجداد

ئابتین:نام پدر فریدون

ئابرا:برادر بزرگ

ئابیستا:ئه ویستا/کتاب اسمانی زرتشت

ئاپولو:خدای هنر در ایران باستان

ئاتبین:نام پدر فریدون

ئاترو:اتشین

ئاتروپات:نام سرداری در زمان حمله اسکندر

ئاتروسا:مانند اتش

ئاتلیا:نام یکی از شهرهای ماد باستان

ئاتور:اتش

ئاتوربان:اتشبان

ئاتوسا:نام یکی از شاهزادگان کرد ماتیانی در سال ۷۱۶ قبل از میلاد

ئاتوی:نام یکی از سرداران ماد

ئاته ر:اتش

ئادان:زمین حاصلخیز

ئادو:خدای باد در ایران باستان

ئاده م:انسان خوب

ئارا:ارایش

ئاراد:نام فرشته ای است در کیش زرتشت

ئارارات:کوهی از سلسله جبال زاگرس

ئاراز:اشک چشم/یکی از سرداران کرد زعفرانلو/رودخانه ای بین شوروی و ایران

ئارازیاش:نام شهری باستانی

ئاراس :ئاراز

ئاراسپاس:از بزرگان ماد و نگهبان معبد پانته آ

ئاراسته:ارایش شده چیزی را به کسی متوجه کردن

ئاراسته:زیبا

ئارام:ارام/ارامش

ئارامیش:ابریشم

ئاران:دشت وسیع/منطقه ای در اذربایجان شوروی/نام منطقه ای باستانی

ئارباس:کورد/لقبی است که یونانیان به کیقباد دادند

ئارباکو:از سرداران ماد

ئارخه یان:مطمئن اسوده

ئاردا:نام فرشتهای در ایین زرتشت

ئاردو:از اسامی باستانی ایرانیان

ئاردهلان:نام سابق  ولایت کردستان

ئارده و:په پوله

ئارش:پسر اروین از شاهزادگان کیانی/ارش کمانگیر معروف/معنا

ئارشام:ارشام از بزرگان ماد

ئارشو:نام یکی از سرداران ماد

ئارشین:پهلوان باستانی

ئارمان:هدف ارمان

ئارمین:نام پسر کیقباد/ارام گرفتن

ئارمینا:ئارمین

ئارنا:اریایی نژاد

ئاروا:فرشته ای از ایین زرتشت

ئاروان:زاد سفر/توشه/اذوقه

ئاروین:ازمون/تجربه از شاهزادگان کیان

ئاره به با:نام کوهی معروف در بانه

ئاره ز و :ارزو

ئاریا:اقوام سفید پوست

ئاریارات:نام پادشاه باستانی

ئاریاس:نام یکی از فر مانروایان ماد

ئاریام:ایرانی اریا

ئاریان:اریایی ها/نام روستایی

ئاریو برزین:سردار دلیر کرد که در برابر یورش اسکندر مدتها پایداری کرد

ئاریتما:نام یکی از سرداران ماد

ئاریز:کوهی است در اطراف سنندج/نام گلی

ئارین:نژاد هند و ارو پایی

ئارینا:نژاد اریا

ئازا:نترس

ئازاد:وارسته

ئازاده:اصیل /وارسته

ئازادان:نام یکی از بزرگان دوره ساسانی

ئازر:نام قدیمی کوهستان ساسون در ترکیه

ئازرم:حیا / شرم

ئازور:کوهی در اطراف در یاچه وان ترکیه که اکنون ساسون نام دارد

ئازیتا:دختر پادشاه ماد/مادر کورش

ئازین:زینت

ئاژال:سبزه/ گیاه

ئاژه نگ:نام درختی

ئاژین:ریز/روان ساختن

ئاسا:ساده / معمولی/مانند

ئاسالان:بهاران

ئاسایش:راحتی

ئاسک:اهو/اسکه

ئاسکول:غزال

ئاسکه:اهو

ئاسکی:اهو

ئاسو:افق

چیروک/افسانه/داستان به زبان شیرین کردی

آریوان /نام قبیله ای در قوم ماد

چیاکو/کوه بلن

پشیو/پریشان حال

میشواک/منطقه ای در کردستان

تالان/زیبائی محسورکننده

پاریز/نگهدارنده/نگهبان

باشیلا/شیدا/سرگشته

پرسیار/جویا

بریار/عهدوپیمان

میدیا/اهل قوم کرد

آوان/سرسبزی /شادابی

آروکو/نام یکی ازسرداران کردستان

چاوش/اوازخوان

چرو/نام درختی

آلانه/شاهین/نوعی پرنده

 چیمن/خرمی وابادانی       

دیا/بینائی و نورچشم

آرا/دلپذیر/خوشمزه

آریاس/نام یکی از شاهان ولایات ماد

ئارارات/ آرارات/ نام کوهی در کردستان ترکيه/ پسر

ئاران/ آران/ قشلاق/ پسر

ئاراس/ آراس/ رود ارس/ پسر

ئارمين/ آرمين/ نام پسر کيقباد منسوب به آرام/ پسر

ئاريان/ آريان/ آريايی/ پسر

ئارينا/ آرينا/ آريايی نژاد/ دختر

ئاساره/ آساره/ ستاره/ تنها درکردی ايلامی رواج دارد./ دختر

ئاسکول/ آسکل/ بچه آهو. در کردی ايلامی بدان آسک می گويند./ دختر

ئاسمين/ آسمين/ ياسمن/ دختر

ئاسو/ آس/ افق. در کردی ايلامی به صورت ئاسوو( آسو) کاربرد دارد./ عمومی( پسر و دختر)

ئاکام/ آکام/ انجام/ پسر

ئاکوو/ آکو/ کوه بزرگ. قله ی کوه/ پسر

ئاگرين/ آگرين/ آتشين. کنايه از آدم شجاع/ پسر

ئالان/ آلان/ منطقه ای در کردستان/ دختر

ئاميار/ آميار/ يار و ياور. در کردی ايلامی هاويار گفته می شود./ پسر

ئاوات/ آوات/ آرزو/ عمومی

ئايرين/ آيرين/ آتشين/ دختر

ئه ر ده لان/ اردلان/ نام قديمی کردستان/ پسر

ئه سرين/ منسوب به اشک/ دختر

ئه وين/ اوين/ عشق/ دختر

باشوان/ باشوان/ نام کوهی در بانه/ پسر

باوان/ باوان/ خانه ی پدری/ دختر

بريا/ بريا / کاشکی / پسر

بوران/ بوران / توفان / عمومی

بووژان/ بوژان / باليدن و نمو کردن. نام روستايی در ايلام/ دختر

بيخه وش/ بيخوش / ناب و خالص . کردی باشووری/ دختر

بيری / بيری/ شيردوش / دختر

بيگه رد/ بگرد / بی عيب / عمومی

به رزان / برزان / بلندی / پسر

به رکاو/ برکاو / دامنه ی کوه / پسر

به فراو/ بفراو / آب برف ذوب شده . کنايه از زلالی و پاکی/ دختر

به فرين/ بفرين / برفی. کنايه از سفيدی و پاکی/ دختر

به ناز / بناز / نازنين / دختر

به يان / بيان / سپيده دم. بامداد / پسر

به يانه / بيانه / ميوه ی به / دختر

پاکو / پاک / دسته گياه بسته نشده / پسر

پشکو / پشک / اخگر/ پسر

پيشه وا / پيشوا / رهبر/ پسر

په پرووک / پپروک / شکوفه. تنها در کردی ايلامی رواج دارد./ دختر

په رژان/ پرژان / کار / دختر

په ره نگ / پرنگ / گوشواره / دختر

په ژاره / پژاره / نگرانی / عمومی

په ژماره / پژماره / فکر و خيال . تنها در کردی ايلامی کاربرد دارد. / عمومی

په شيو / پشيو / افسرده / عمومی

ماران:ییلاقی در اورامان

مارتیا:نام سردار ایلامی طبق نبشته سنگ بیستون

ماردین:نام منطقه وشهری در ترکیه

ماریا:پهلوانان و جنگاوران قوم میتانی کرد را ماریا می گفتند

مارین:نام گیاهی که فقط در کوهستان ها می روید

ما رینه:یکی از  اثار باسنانی در ترکیه

ما زیار:سردار ماد در لشکر کورش

ما ژ ده ک:نام پیامبر ایرانی در دوره ساسانی

ماسا:ماه اسا

مامز:اهو

مانا:نام دولتی در ماد/ نام خداوند بزرگ

ما نو شا:اب خوردن/ما نوش

ما نوش:ماه نوش

ماهر و:رخ همچون ماه

ماه شه ره ف:ماهشرف/ نام همسر خسرو خان والی اردلان که شاعر بر جسته ای نیز بود

ما هور:تابناک

مر وا ری:مروارید/سنگی است قیمتی

مروف:انسان

مزدا:بزرگ

مو ژده:نوید/مژده

مه ترا:باران

مه ر جان:سنگی قیمتی سرخ رنگ

مه ر دو خ:خدای باستانی بابل

مه رینا:نام روستایی

منیژه:محراب

منو چهر:پیشداوری

مژ گان:مژگان خبر

مه رام:هدف / مقصود

مه ستانه:سر خو ش

مه ژیر:مهاجر

مه ستور:مست دارای شرم و حیا

مه کین:محبوب/با نمک

مه لان:پر نده

مه نو شان:نام حاکمی که از طرف کیخسرو منصوب شده

مه ها:بزرگ/ عظیم

مه هتاب:مهتاب

مه هشید:مهتاب

مه  هناز:مهناز

مه هین:بزرگ

مه یلان:ارزو

میترا:اسم خورشید است و اسم پیامبری بعد از آیین زرتشت

میخه ک:میخک

مید یا:سر زمین ماد و نام سلسله ماد

میلاد: دانش اموز /شاگرد/تولد

میهران:صاحب فضل و کمالات

ناری:نام تر ا نه ای

نا ریا:قاصد/ پیک

نازار:پر ناز

نا زاف:شاداب

ناز په ری:نام بهرام گور

نازدار:کسی که نازش خریدار دارد

نا ز نین:دلربا

نازی:نازنین

نا زیلا:ناز یلی

نا سکی:نازک

نا سیار:اشنا

نانا:خدای جنگ در میان اقوام باستانی

نا هید:گیاهی مانند ستاره  /ستاره

نشتمان:وطن

نو شان:نو شیدن

نوش ئا فه رین:نوشافرین

نگین:شانس /بخت/نگین

نگار:بت/معشوق

نو شیار:نو شاننده

نو شین:گوارا/نو شیدن

نو شینه:گوارا

نو و سه ر:نو یسنده

نه به ز:خستگی ناپذیر

نه چیره وان:شکارچی

نه خشین:پر نقش و نگار

نه رمین:رعنا قامت

نه ر گس:گل نر گس

نه سا:زمین و محل افتاب نگیر

نه سته ره ن:نام گلی

نه سرین:گل نسرین

نه شمیل:دلربا/خوش اندام

نه کیسا:چنگ زن و موسیقی دان خسرو پرویز

نه مام:نهال

نه به ر:تازه رسیده

نه و رو ز:نخستین روز بهاری/عید باستانی

نیار:هنر پیشه

نیاز:هدف

نیان:غرس کردن/نهادن

نیر گس:نام گلی نیلی رنگ

نیشا:نشانه

نیکسار:نام منطقه ای در نزدیکی سیواس ترکیه

نیگار:بت/ دوست داشتن

نیلو فه ر:نام گلی است نیلی رنگ

نیلو: همان نیلو فر است از روی دوست داشتن می گو یند

نسیم:باد/ نام بادی است بهاری

نوید:مژده

ورشه:درخشش /براق

و نه و شه:بنفشه

وه ر زیا:بزرگ

و نار:اماده /مهیا

ویان:دلربا

ویدا:اشکار/هویدا

ها فال:رفیق

هانه:چشمه

هاوار:نام کوه دماوند در اویستا

ها و ری:همراه / دوست

ها وتا:هما نند/مانند

ها وژین:همدم /همزیست

ها و یار:حامی یکدیگر

ها یا:اگاه

همایون:مبارک/ معشوقه همای

هو ریان:قبیله ای از قبایل کرد

هو زان:دانشمند

هو شه نگ:هو شنگ

هو گر:ساعی/امید وار

هو مان:صاحب /خداوند

هو نیا:شعر

هه ر زا:نام قبیله ای در کردستان ق م

هه ر سین:نام شهری در در کردستان ایران

هه ژار:فقیر/تهیدست

هه ژیر:زیبا /  باهوش

هه ستا:قبیله ای از کردها ق م

هه لا له:گل لاله

هه لبه ست:شعر منظم دارای وزن

هه لکه وت:رویداد

هه لگورد:کوهی در کردستان

هه لمه ت:حمله / یورش/نام فرمانده ای کرد

هه لو:عقاب/ پرنده شکاری

هه نار:انار

هه نگا مه:از اسامی کردی که در کرمانشان و اورامانات رایج است

هیدی:صبور

هیرا:وسیع/بزرگ

هیمن:هیمن

هینا:ماهر/امو زش دیده

هیژان:لایق/ارجمند

هیوا:امید

یادگار:یادگار

یاران:دوستان/ رفقا

یاسا:قانون/روش

یا سه مه ن:یا سمن

یا وه ر:دوست /حامی

یه کد ل:دوست/راستین

یه گا نه:یگانه

یه لدا:دراز/ شب یلدا

یه مان:نترس

فردین:دارنده ایین زرتشت

فرشاد:فرشاد

فرمسک:اشک

فروهر:روح /جاویدان

فریا:به کمک رسیدن

فریدون:قهرمان با ستانی اقوام ایرانی

فر مسک:اشک

فریشته:پری

فریناز:پر یناز

فه رامرز:نام پسر رستم

فه را نه ک:نام مادر فریدون

فه ر زاد:فرزاد

فه ر زا نه:فه رزان

فه ر زین:وزیر درباری شطرنج

فه ر شید:فرشید

فه رهاد:فر هاد قهرمان شیرین و فر هاد

فه ریبا:فریبنده

فه ریبو ر ز:نامی برای پسران

فه ریکه:سبزه نرسیده

فیان:شرم اور

فه هیمه:عاقل

فریبو ر ز:نام سرداری

قا ره مان:قهرمان

قاسپه:اواز کبک

قومری:نام پرنده ای است

قه ند یل:نام کوهی/لوستر

کا بان:کد بانو

کا را کو:نام ایالتی ار قوم ماد

کار دوخ:نامی برای قوم کرد

کا رزان:دانا/عاقل

کاروان:کا ر وان

کا ر و س:گیاهی خو شبو

کاله:نو ر س

کا مران:خو شبخت

کا مره وا:کا میاب

کا میاب:کا مروا

کا میار:ارزو مند

کانی:چشمه

کاوه:کاوه منسوب به کاوه اهنگر

کا وان:انقلاب بزرگ /سخره سنگی

کا ویار:کو هنورد/نگهبان کوه

کریشه:نوعی پارچه

کلارا:نام کوهی در اطراف پنجوین عراق

کو چه ر:مهاجر

کوردستان:نام سرزمینی رویایی که مهد تمدن است

کوردو:نام باستانی در باره کردها

کورده:خطاب به یک کرد

کوسار:کوهستان

کو یار:همراه سفر در کوه

که ژال:زیبا/زیبا روی

که ژان:کوهها

که ژو:سفید پوست

که ژین:ابریشم

که وی:کوه برفی

که و یار:حامی و نگهبان

که هیا:کد خدا

که یا نوش:کیانوش

کیا:پادشاه با قدرت

کی وار:گیاه خاردار

که یوان:ستاره زحل

کیو سان:کو هستان

کیو مه رز:لقب ارش پهلوان نامدار

کیو مه رس:نام نخستین پادشاه پیشدادی کرد

گزینگ:اخرین و اولین زرده افتاب/نام اتشکده بزرگ کردها

گزیزه:نوعی گل

گلاله:طرح /نقشه

گلیار:گل انار

گو وه ند:شادی /عروسی

گو ده رز:نام یکی از فرزندان کاوه اهنگر

گوران:نام یکی از طوایف کرد

گولاله:نام گلی

گولارا:گل ارا

گو لان:گلها/نخستین ماه بهاری در کردی

گو لباخ:گل باغچه

گو لبه هار:گل بهار

گو لچه ن:گل انار

گو لپه ر:گل پر

لاوین:قبیله ای از کردها/نوازش دهنده

لیلا:دختر کیقباد که در ۳ سالگی مرد

لیو ال:لب لعل

سابان:نشانه/شناخت راه

ساتا:نام یکی از سرداران ماد

ساران:سران/امرا

سارم:نامی برای مردان

سارمه:گل زرد در پاییز و بهار

سارو:سردار کرد در دوران شاه اسماعیلنام پرنده ای است

ساریسا:نام شهری باستانی

ساسان:بنیانگذار سلسله ساسانیان

ساسون:نام امارتی کردنشین در بتلیس/اسم کوهی در ترکیه

ساکو:ساده/یکسان

ساکار:ساده /بی ریا

ساکا:یکی از قباد

سه فین:کشتی

ساگار:یکی از طوایف کرد سوبار

سالار:سالار بن ماملان از امرای کرد/پیشرو

سامان:دارایی/پاک و صاف

سا مره ند:نام کوهی در مهاباد

سامه:پیمان

سا مینه:اسم قبیله ای از اکراد بود

سانا:اسان/ سهل

سا نیار:نام قبیله ای از اکراد

ساوا:نوزاد /بچه کوچک

سپیده:سفید/سپیده

ستیره:ستاره

سه ردار:فرمانده

سرمه:گردنبند طلا وجواهر

سروش:نوا/اهنگ سرود

سروه:نسیم/زمزمه

سره وان:ارامش

سریوه:سرود/نسیم

سکالا:شکایت

سمکو:رییس ایل شکاک/اسماعیل اقای سمکو

سنور:مرز/سرحد

سه نو بر:درخت سنوبر

سوسه ن:سوسن

سودابه:همسر کیکاووس

سوران:لهجه ای از زبان کردی

سورمه:سورمه چشم/نامی دخترانه

سوزه:باد خنک

سوسه ن:نام گلی است

سو شیا ن:موعد  دین زرتشت

سو لاف:ابشار

سولان:نام گلی

سوما:روشنایی

سو هه یل:نام ستاره ای

سو یند:قسم/سو گند

سه ر به رز:سر بلند

سه تیا:دنیا/ روزگار

سه ر به رز:محترم/با افتخار

سه ر به ست:ازاد /وارسته

سه ر په ل:فرمانده

سه ر چل:شاخه نازک

سه ردار:بزرگ

سه ر ده م:هنگام/لحظه

سه ر سه و ز:خوش ا ب و هوا

سه ر کاو:فرمانده /قله کوه

سه ر که وت:پیر و ز/ مو فق

سه ر گول:بهترین از هر چیزی/ سر سبد

سه ر مه ست:شاد/سرخوش

سه رو:سرو نو عی درخت

سه روک:رهبر

سه روناز:سرو ناز

سه روه ش:شاد مان

سه روین:رو سری/سر پوش زنانه

سه مه ن:گل یاس/بت

سه مه ند:اسب زرد رنگ

سه ناز:بندر خوش اب و. هوا

سه وین:روسری

سه هند:نام کوهی در اذر بایجان

سه یران:سیران/ پیکنیک

سه یفان:شکارچی

سی وان:نام کوهی

سیا مه ک:نام یکی از بزرگان

سیا  مه ند:سیا مند

سیبار:نام قلعه ای

سیروان:نام دهی در کردستان

سیمین:زرین

سینا:نامی برای مردان

سیما:رخسار

سعادت:خوشبختی

سعید:خوشبخت

سمیرا:ساه رخسار

شاباز:باز شکاری

شا په ر:پر بزرگ پرندگان

شا خه وان:کو هنورد

شادی:خوشی

شا د مان:خوشحال/برادر شیرویه

شارو:بکر/دست نخورده

شاکو:شاهو/کوه بزرگ

شا مار:قهر مان

شانا:باد ملایم

شا ناز:ناز دار/ اهنگی در مو سیقی دوران ساسانیان

شانی :با ناز راه رفتن

شاهروخ:نام یکی از شاهزادگان کرد

شاهوار:نیرومند

شاهین:عقاب

شایان:لایق /شایسته

شایسته:نیکو

شکو فه:شکوفه

شلیر:لاله سرنگون/ دره ای در کردستان سردشت

شنو:نام شهری

شوان:رم یار/ چوپان

شورش:انقلابی/قیام

شوران:تنو مند

شوره بی:بید مجنون

شه پو ل:موج دریا

شه راره:گرمای سوزان

شه رمین:با شرم و حیا

شه ر وین:نام کوهی در کردستان

شه کره:نوعی گیاه

شه مال:بادی است که از شمال می وزد

شه مامه:دستنبو

شه نگه:زیبا

شه و با:نسیم شب

شه وین:پریشان/اشفته

شه و بو:گل شب بو

شه و که ت:بزرگوار

شه و مه:مهتاب

شه و نه م:شبنم

شه هرام:مرد متین

شه هریار:شهریار

شه هریبان:شهر یار

شه هلا:افسونگر

شه یدا:عاشق

شیاکو:نام کوهی اغست در اطراف گیلان غرب

شیر دل:نام یکی از سرداران کرد ایوبی

شیر کو:نام کوهی

شیبا:باد خنک

شیر زاد:از خا ندان کرد

شیرین:معشوقه لیلی/مطبوع

شیلان:نسترن کوهی

شیما:اسم زیبا برای دختران

شینا:توانا /قدرتمند

شیوا:ابی رنگ//سبزه زار/رسا

شیواو:گرفته/نگران

شهین:نام پرنده ای

شه سوار:نام سرداری

رابین:مشاور/معتمد

رازیار:راز دار

رازان:گفته ها/اسرار

رازاو:اراسته

رازاوه:اراسته

رازیان:نام دهی در کردستان ایران وعراق

رازین:رازان

راژانه:رازیانه

راسپر:سفارش کننده

راشین:تو شه

راگر:راه گیر

رامان:متفکر

راماو:متفکر

رامتین:نام سازنده

راویار:شکارچی

رامیار:سیاس/سیاست مدار

رامین:معشوقه  ویس

راهی:نجات ازاد

راهین:اموزنده اموزگار

روبار:رودبار

رزگار:رهایی/نجات

رزمان:جنگجو

روبه خال:رویه خال

روپاک:رو پاک

روخسار:سیما/رو

روزان:ایام/دوران

روزگار:زمانه

روژ بهار:روز بهاری

روژان:روزها

روژین:روزان/زیبارو مانند روز

روسا:روسا از اسامی باستانی که در کتیبه بیستون امده است

روسته م:قهرمان و پهلوان نامدار

رو شنه نگ:زیبا رو

روکسانا:زیبا رو

رو گه ش:خندان/بسیم

رو مه ت:رخ گو نه

رو ناک:در خشان

رو نیاس:نام گیاهی

روومه ت:صورت

روژ ینه:روژین

روژینا:مانند روز

روزیتا: نام گلی سرخ رنگ مشهور در فرانسه

روژیار:خور شید /افتاب

رهبه ر:فر مانروا

ره زین:نمکین/دهی در کردستان ایران

ره گه ز:نژاد

ریباز:رهگذر

ریبان:ره بان

ریبوار:رهگدز

ریبه ر:باخچه

ریبین:راهنما/راه شناس

ریتا:شبروی

ریحانه:نوهی سبزی خوش بو/ریحون

ریزان:راه دان/دانشمند

ریز ین:ریزان

ریژان:باریدن تند باران

ریژاو:ابشار/نام ییلاقی در قصر شیرین

ریژه ن:برکت

رینما:راهنما

ریسا:عرف / عادت

ریده ر:رخصت/مفت

رحیم:رحم گننده

رهءف:مهربان

رحمان:بخشنده

زارین:نام کوهی در غرب ایران

زاموا:منطقه ای کشف شده و باستانی در سردشت۰  ربط  .

زانا:دانا

زانیار:عالم

زونا:گیاهی با گل سیاه رنگ

زردشت:پیامبر اقوام ایرانی که در سواحل دریای ارومیه ساکن بودند

زرو:گیاه برگ زبر

زریا:دریا

زریان:باد جنوب

زریبار:نام دریاچه ای در مریوان

زریوان:دریا بان

زمناکو: کوهی در اطراف حلبچه

زورار:جریان تند اب/پر اب

زوران:نوعی کشتی باستانی کردی

زه به ر:بهره

زه واره:نام برادر رستم دستان

زیبا:قشنگ

زیره ک:دانا/هوشیار/ نام خواننده بزرگ کرد

زین:معشوقه مه م

ژیوار:کنار /حاشیه

ژاله:نام گلی

ژالان:گل ژاله

ژوان:میعاد گاه

ژاوه رو:نام منطقه ای در کردستان

ژیار:تمدن فرهنگ

ژیان:زندگی کردن/نام روزنامه دیگر پیره مرد

ژیلا:اسم دختر

ژیلوان:نام پسر کرد

ژین:حیات / زندگی

ژیلا:اسم دختران

ژیله مو:باقی مانده اتش در خاکستر

ژینا:زندگی

ژیوار:اسم کوه و منطقه ای در اورامانات

ژینه ر:راژیان

ژیر:دان

خورشید:افتاب/دختر

خوسره و:نام پادشاهی ایرانی و اسمی رایج در بین اکراد /

خوشناو:سخا وتمند/در اقلیم کردستان اسم پسر می باشد /در کردستان ایران کمتر کاربرد دارد

خو گر:انیس/پسر

خونچه:غنچه/ دختر

خه بات:مبارز/کوشا/پسر

خه را مان:با ناز رفتن/کرشمه/دختر

خه رمانه(خه رامان ):هاله ماه/دختر

خه زال:تند وتیز/یک نوع آهوی ایرانی که در نواعی زاگرس هم می زیسته /دختر

خه زه ل:برگ خزان/یک نوع ابیات شعرا /دختر

خه یال:وهم/خیال/دختر

خا تون:خانم/بانو /دختر

دادا:خواهر/در برخی از نقاط کردستان به پدر نیز می گفتند /هم پسر هم دختر

دارا:ثروتمند/غنی / پسر

داوه ر:داور / قاضی /پسر

دایان:ماما/نامادری/دختر

دریا:دریا/زیرک/اسمی مرسوم اما غیر کردی در بین مردم کردستان

دژار:قلعه/پسر

دلارا:معشوق/دلارا/دختر

دلارام:دلارام/اسوده/دختر

دلاوا:بخشنده/دختر

دیمن:دشت /صحرا/دختر

دیلان:نوعی رقص کری/دختر

دولبر:دلبر/دختر

دل پاک:یکرنگ/دختر

دلخوش:دل خوش/دختر

دلدار:عاشق/شجاع / زنده دل/دختر/دختر

دلزار:دلزار/دختر

دولبر:دلربا/دختر

دلشاد:خوشحال/سرخوش/پسر

دلگیر:محبوب /دل گرفته / غمگین / دختر

دلنیا:اطمینان/امید به آینده روشن / دختر

دلنه واز:دلنواز/تسکین دهنده دل/دختر

دلوفان:مهربان/دختر کاربرد بیشتر در کردستان عراق

دله ناز:دلناز/دختر

دلیر:شجاع/غیور/پسر

دلان:صاحب دل/دختر

ده ریا:بحر/دختر

دیاری:هدیه/ارمغان /دختر

دیانا:معبدی که خرابه های ان هنوز در شهر کرد نشین کنگاور مو جود است/دختر

دینا:پسندیده/دختر

جمشید:از اسامی باستان

جوان:زیبا:خوشکل

چالاک:چابک

چا و گش:چشم روشن

چاوکال:چشمی که مایل به ابی باشد

چاویار:ناظر/نگهبان

چر کو:جنگل انبوه/کوه جنگلی

چرو:جوانه درخت/شکوفه برگ

چریکه:صدای خوش/صدای رسا

چنار:درختی است جنگلی

چه له:زیبا

چنوور:نام گلی

چه مه ن:سبزه زار

چیا:کو هستان

چیاکو:کوهی کوچک

تابان:تابنده

تافگه:ابشار

تارا:پارچه نازک سر عروس

تاسا:ارزو مند

تا لا:بخت و اقبال

تامان:دیواری از جو انه تنیده شده

تاویار:اتشبان

توانا:قادر/توانا

تروسکه:جرقه

تریفه:شعله/تابش ماه

تریشه:تابش ماه

تلیا:اسوده

ته نها:تنها/تک/یگانه

توانا:توانا/ قدرتمند

توتیا:تر بیت شده/دست اموز

توران:دام بان

توروس:نام کوهی در کردستان ترکیه

توشه:زاد سفر/توشه سفر

ته رانه:اواز

ته رسا:معشو قه معروف شیخ صنعا

ته بار:دودمان

ته رو:درختی جنگلی

ته نا:اسوده

ته ما:امید/منتظر

ته ناز:نازنین/با کرشمه

ته وا:امید

ته وار:شا ه باز

ته وال:پرنده

تیبا:اهو

تیرداد:از سرداران دوره ماد

تیراو:سیراب:شاداب

تیروژ:افتاب

تیناب:رویا

تینا:گل

تیما:جلگه دشت

تیشک:ذرات نور خورشید

پارسا:پرهیزکار

پاکدل:پرهیزگار

پاکرو:خوش رفتار

پا کناو:خوش نام/مورد احترام

پا کیزان:پاکیزه ها

پر بار:پر میوه/ پر ثمر

پر دل:با جرات

پر سا:جویا/سایل

پر شنگ:اشعه خورشید/پرتو

پرو سکه:جرقه

پژال:جوانه نازک

پژان:پخش کننده

پشتیار:حامی

پوشین:سر زمینی که پر از گیاه خشک باشد

پویا:دونده/رونده

پویان:پوییدن

پوین:مرغ کاکل دار

پویه:تاج سر هد هد

په پوک:بی نوا

په پوله:پروانه

په ردیس:بهشت

په ردیکا:نامی در ماد باستان

په رژان:فراغت/مشغولیت

په رژین:پر چین/مرزی که با گل و گیاه درست کنند

په ر وین:ثریا

په روا:نترس/پروا

په روان:نام شهری

په روانه:پروانه

په رویز:نام شاه ساسانی

په ره نگ:فروغ/گوشواره

په ری:فرشته

پریسا:مانند پری/پری مانند

پریشاد:پریشاد

په ریناز:زیبا مانند پری

په شوک:اشفتگی/پریشان

په یمان:از ته دل گریه کردن یا خندیدن

پژمان

پیشرو:جلو دار

په یام:خبر /پیغام

پیروت:مرشد

پیشکه و:مترقی

پیشه وا:امام/رهبر

بابونه:گیاهی بهاری با بوی خوش

بابه ت:روا/شایسته/متناسب

بابه ک:نژاد/تیره

با به ک:امین/استوار

بابه کان:لقب اردشیر

با تینوک:گل سرخ

با جیلان:باژ یلان/عشیر ه   از کردها

باخان:با غها

بارام:ستاره مریخ/یکی ز شاهان ماد

بارزان:ایل / منطقه ای از کردستان

بارمان:نام پهلوانی تورانی

با ریسان:قبیله ای از کردهای کو هستان

بازان:به زرتشتی که مسلمان شده گفته می شود

بازوه ر:پر نده ای است

بازیار:بازپرس/باز دارنده

بازیان:نام محلی در کر دستان

باژ یلان:باجیلان/نام قبیله ای از کردها

با ستینک:غنچه گل تازه شکفته

با سکار:قدرتمند

با شوان:نام کوهی در بانه

با شار:مقاومت

با لا به رز:بلند قد

با له وان:نو عی پرنده شکاری

بامشاد:یکی از نوادگان در بار سا سانی

باوه ر:مرز بین دو مزرعه/جویبار مو قتی

با وه ند:اصیل

با وین:یکی از قبایل کرد

باهور:باد سخت

برزو:دلیر

بر وا:باور/تصدیق

بروسکه:جرقه

بریقه:شوق

بر یوان:نام یکی از قبایل کرد خراسان

بز وین:محرک

بژ وار:سر سبز

بژ ول:مژده/مژدگانی

بژ وین:سر سبز/سبزه زار

بژیو:قوت / روزی

بنتا:نو نهال

بنو شه:بنفشه

بوار:محل عبور در رود خانه

بوبان:نام منطقه ای در کردستان

بوروا:باور /تصدیق

بوژان:رشد کردن

بو ژانه:گل خوشرنگ که بوی خوشی ندارد

بو نخوش:خو شبو

به هار:عروس

به بیونه:با بونه

به تاو:روان / سریع

به تین:با قدرت/نیرومند

به خته ور:خوشبخت

به ختیار:صاحب اقبال

به خشا:بخشنده

به خشین:بخشیدن

به رام:خوشبو

به رامه:خوشبو

بر وا:یقین/ایمان/ باور

به رتاو:افتاب

به ردل:محبوب/عزیز/صبحانه

به ر زان:بلندیها/نام قبیله ای در کردستان

به رزاو:ابشار/مد دریا

به رزو:شکوه و عظمت

به رزه ک:سکو/جای بلند

به رزین:منبر/نام یکی از رهبران

به رکو:تو شه و زاد/نقطه مقابل پاشکو

به روار:کوهستانی در منطقه کردستان

به رهه م:میوه/ثمر

به ریز:ارجمند

به ژوار:نوعی درخت سخت

به ستام:نام دهی در کردستان

به ستو ره:جویبار

به سوز:شاد/خوشحال

به فران:پاک /سفید مانند برف

به فراو:جویی که از ذوب شدن برف درست شده

به فرین:پر برف/برف مانند

به فه ر:مبارک/برف

به لار:طناز

به لین:قول /وعده

به نا:گیاهی خوردنی

به ناز:نازه نین/طناز

به ناو:معروف/مشهور

به نه وش:گل بنفشه

به هار:بهار

به هرام:ستاره مریخ/یکی از شاهان ماد

به هرک:دریاچه

به هارات:گیاهی خوشبو

به همه ن:از اسامی باستانی/فرشته ای در ایین زرتشت

به هه شت:فردوس

به هیز:قوی / پر توان

به یان:سپیده دم

به یبوون:نام گلی

به ینه ت:وفا/عهد

بی تا:بی همتا/نمونه

بیتاوان:بیگناه

بیژه ن:نام پهلوانی معروف/ترانه خوان

بیساران:نام روستایی در کردستان

بیستون:کوهی معروف در کرمانشاه

بیسو:بی گمان

بیشو:بی اندا زه

بیکه س:تنها/بی کس

بیهزاد:از نژاد خوب