ئیمپراتۆرییه‌کان

ده‌وڵه‌تی حه‌سنه‌وی

کورد له‌ سه‌رده‌می ئایینی ئیسلامیشدا له‌ خاکی کوردستاندا چه‌ند ده‌وڵه‌تێکی جیاوازی دامه‌زراندووه‌. به‌پێی باری ئه‌و ده‌مه‌ ئه‌وانه‌ ده‌وڵه‌تی هه‌رێمی بوون و له‌ ژێر سه‌رۆکایه‌تیی هه‌ندێک خێزاندا بوون.

به‌داخه‌وه‌ کورد له‌و کاته‌دا نه‌یتوانی له‌ سه‌رانسه‌ری کوردستاندا ده‌وڵه‌تێکی مه‌زن و ناوه‌ندی دامه‌زرێنێ. هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌ش بوو چه‌ند ده‌وڵه‌تێکی هه‌رێمی دامه‌زرا. له‌ باشووری کوردستاندا، له‌ شاری "جیبه‌ل" خانه‌دانێکی کورد به‌ ناوی "حه‌سنه‌وی"یه‌وه‌، هێزی خۆی ڕێک خست و له‌ ساڵی 941ی پاش زاییندا سه‌ربه‌خۆییی خۆی ئاشکرا کرد. به‌ره‌به‌ره‌ سوپا و ده‌وڵه‌تی پێش خست و شاری هه‌مه‌دان، مه‌هاباد، کرماشان و شاره‌زوور که‌وتنه‌ ناو سنووری ده‌وڵه‌تی حه‌سنه‌وییه‌وه‌. ده‌وڵه‌تی حه‌سنه‌وی پاره‌ و پووڵیشی هه‌ڵکه‌ند و سیستێمی ئابووریی ناوه‌ندیی پێک هێنا. له‌ کوردستاندا ڕێگاوبان و ئاواییان دروست کرده‌وه‌. ده‌وڵه‌تی حه‌سنه‌وی تاکوو ساڵی 1014 ده‌سه‌ڵاتی هه‌بوو.

ده‌وڵه‌تی شه‌دادی

له‌ ساڵی 951ی پاش زاییندا سه‌رۆکی تیره‌ی ڕه‌وادی، محه‌مه‌د شه‌دادی ده‌وڵه‌تی شه‌دادیی کوردی دامه‌زراند و سنووره‌که‌یشی، له‌ شاری ڕه‌واندزه‌وه‌ تاکوو شاری گه‌نجه‌ ـ ئازه‌ربایجانی سۆڤێتی ـ ده‌کشا.

له‌و کاته‌دا له‌ ڕۆژه‌ڵاتی کورستاندا ده‌وڵه‌تی شه‌دادی و له‌ ڕۆژاوای کوردستاندا ده‌وڵه‌تی مه‌روانی و له‌ باشووریشدا ده‌وڵه‌تی حه‌سنه‌وی هه‌بوون. ئه‌م سێ ده‌وڵه‌ته‌ی کورد، هه‌موو هاوده‌می یه‌کتر بوون. له‌ سه‌رده‌می ده‌وڵه‌تی شه‌دادیدا، ژیانی کولتووری و هونه‌ری زۆر پێش که‌وت.

ادامه مطلب ...