کورد

ئاموزێش زوانێ کۆردی

درس اول-معرفی حروف

درس دوم- حروف صدادار

درس سوم - از نظر نوشتاری مشترک ولی از نظر تلفظ متفاوت

درس چهارم -از لحاظ نوشتاری و تلفظ متفاوت

درس اول-معرفی حروف

برای آموزش الفبای زبان کردی فرض میگیریم که شما با زبان فارسی آشنایی دارید . حال نگاهی به الفبای زبان فارسی می اندازیم :

الفبای فارسی از 32 حرف بی صدا و 6 حرف صدادار تشکیل شده است . این حروف عبارتند از :

حروف بی صدا :

الف – ب- پ – ت – ث – ج – چ – ح – خ – د – ذ – ر – ز – ژ – س – ش – ص –

ض– ط – ظ – ع – غ – ق – ف – ک – گ – ل – م – ن – و – هـ - ی

حروف صدادار :

َ فتحه / ِکسره / ُ ضمه / ـا ، ا / و ، ــو ( صدای او ) / ـیـ، ــی (صدای ایی )

معرفی الفبای زبان کردی:

زبان کردی بر اساس دو رسم الخط سامی ( عربی‌ ) و لاتین نوشته می شود . پس در حاظر حاظر زبان کردی دو نوع الفبا دارد .

الفبا بر اساس شکل نوشتاری ( رسم الخط ) عربی

الفبا بر اساس شکل نوشتاری ( رسم الخط ) لاتین

الفبای زبان کردی بر اساس رسم الخط سامی ( عربی )

الفبای زبان کردی بر اساس رسم الخط سامی ( عربی ) از 29حرف بی صدا و 8 حرف صدادار تشکیل می یابد .

حروف بی صدا و صدادار :

1 - حروف بی صدا : حروفی که همیشه کلمه با آنها آغاز می شود و معمولا در ان لبها به هم برخورد میکنند .

2 – حروف صدادار : حروفی که هیچ گاه کلمه با آنها آغاز نمی شود و معمولا در ان لبها به هم برخورد نمی کنند .

شکل تصویری الفبای زبان کردی بدون توجه به نوع تلفظشان :

حروف بی صدا :

ئــ / ب / پ / ت / ج / چ / ح / خ / د / ر / ڕ / ز / ژ / س / ش / ع / غ

/ ف / ڤ / ق / ک / گ / ل / ڵ / م / ن / و / هــ / ی

حروف صدا دار :

ــا / و / وو / ــیــ ـــی / ــه / ـێـ ـێ / ـۆ / کسره کوتاه Ø

تفاوتهای اولیه با زبان فارسی :

1 - در زبان کردی:

· برای حروف ( ت/ ط ) تنها از حرف ( ت )

· برای حروف ( ث / س / ص ) تنها از حرف ( س )

· برای حروف ( ذ / ز/ ظ / ض ) تنها از حرف ( ز )

استفاده می شود . پس :

ت/ط >>>>>>>>>>>>> ت

ث/س/ص >>>>>>>>>>> س

ذ/ز/ظ/ض >>>>>>>>>>> ز

2 – نوشتار زبان کردی متفاوت از زبان فارسی ، بر اساس گفتار شکل می گیرد . برای مثال در فارسی کلمه ( خواهر ) که از ( " خ + و + ا + هـ + َ + ر " ) تشکیل شده است (خواهر )نوشته اما ( خاهر ) خوانده می شود در صورتی که در کردی هر طور نوشته شود همانطور نیز خوانده می شود و برعکس .

3 – در فارسی تعدادی از حروف صدادار نوشته نمی شوند اما تلفظ می گردند مانند حروف صدادار َ فتحه / ِکسره / ُ ضمه در صورتی که در زبان کردی صداها نیز به حرف تبدیل می شوند .

مثلا کلمه تخت ( ت + َ + خ + ت ) در فارسی را اگر بصورت کردی

بنویسیم بصورت تەخت ( ت + ـه + خ + ت ) نوشته می شود که در اینجا حرف

صدادار فتحه تبدیل به ـه شده است .

توضیحاتی پیرامون زبان کردی به لحاظ نوشتاری :

در زبان کردی حرفی وجود ندارد که نوشته شود اما خوانده نشود ( متفاوت با زبان فارسی که مثلا خواهر نوشته می شود اما خاهر خوانده می شود ) به عبارت ساده تر نوشتار بر اساس گفتار شکل می گیرد .

توجه : رسم الخط عربی و لاتین به دلیل آنکه بطور کامل برای نوشتار کردی بهینه نشده اند دارای نقاط ضعف بسیاری در تبدیل گفتار کردی به نوشتار کردی هستند . بدین معنی که در اصل این دو رسم الخط به تنهایی ظرفیت تصویر سازی تمام آواهای زبان کردی را ندارند .

اکنون به بررسی تک تک حروف الفبای زبان کردی می پردازیم :

همانطور که در شکل نوشتاری حروف الفبای زبان کردی مشاهده می گردد تعدادی از حروف به لحاظ نوشتاری با حروف الفبای سایر زبانها از جمله فارسی بسیار متفاوت هستند . تفاوت مورد نظر در ابتدا از لحاظ نوشتاری مورد بحث است همچنین در ادامه مباحث بررسی می شود که شاید تعدادی از حروف از نظر شکل نوشتاری با حروف الفبای فارسی یا عربی یکسان باشند اما به لحاظ تلفظ تفاوت زیادی با زبانهای ذکر شده دارند .

حال برای راحتی کار حروف الفبای کردی با رسم الخط عربی

را به سه گروه تقسیم می کنیم و هر گروه را جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم .

دسته اول : حروفی که هم از نظر تلفظ و هم از نظر شکل نوشتاری با برخی از حروف فارسی برابر است

دسته دوم : حروفی که از نظر ظاهری و شکل نوشتاری با برخی از حروف الفبای زبان فارسی برابر است اما نوع تلفظ این حروف در زبان کردی بسیار متفاوت با نوع تلفظ آنها در زبان فارسی دارند .

دسته سوم : حروفی که هم از نظر تلفظ و هم از نظر شکل نوشتاری با سایر زبانها از جمله فارسی بسیار متفاوت است .

در درس های بعد بطور مفصل هر دسته را معرفی می کنیم .

حروف بی صدای الفبای کردی :

ئــ / ب / پ / ت / ج / چ / ح / خ / د / ر / ڕ / ز / ژ / س / ش / ع / غ /

ف / ڤ / ق / ک / گ / ل / ڵ / م / ن / و / هــ / ی

از بین 29 حرف بی صدا تعداد 20 حرف در این دسته قرار میگیرند .

ب / پ / ت / ج / چ / خ / د / ر / ز / ژ / س / ش / ف / ک / گ / ل /

م / ن / هــ / ی

باران – پان – تارا – جاران - چاره – خاس – دار – بار – زارا – ژان – سارا – شار –

فارسی – کانی –گیر – لـار – مام – نان – هادی – یاری

درس دوم- حروف صدادار

این حروف همانطور که قبلا نیز اشاره شد ، عبارتند از :

َفتحه / ِ کسره / ُ ضمه / ـا ، ا / و ، ــو ( صدای او ) / ـیـ، ــی (صدای ایی )

حال به معرفی این آواها می پردازیم

۱- صدای " َ فتحه "

این صدا را در کردی بصورت ( ــه / ه ) می نویسند .

در زبان فارسی صدای فتحه تلفظ می شود اما روی کلمه اعراب گذاری نمی شود اما در زبان کردی هم تلفظ می شود و هم نوشته می شود .

تفاوت زبان فارسی و کردی در صدای فتحه :

فارسی کردی

سرد ( س + َ + ر + د ) >>>> سەرد ( س + ـه + ر + د )

درد ( د + َ + ر + د ) >>>> دەرد ( د + ه + ر + د )

زهر ( ز + َ + هـ + ر ) >>>> زەهر ( ز + ه + هــ + ر )

مشاهده می گردد که صدای ( َ ) تبدیل به شکل نوشتاری ( ه / ــه ) شده است .

خەم - خەفەت - دەگمەن - فەرهەنگ – مەهەستی

۲- صدای " ِ کسره "

این صدا را در کردی بصورت ( ـێـ / ــێ ) می نویسند .

در زبان فارسی صدای کسره تلفظ می شود اما روی کلمه اعراب گذاری نمی شود اما در زبان کردی هم تلفظ می شود و هم نوشته می شود .

تفاوت زبان فارسی و کردی در صدای کسره :

فارسی کردی

زرشک( ز+ ِ + ر+ ِ +ش+ک >> زێرێشک( ز + ـێـ + ر + ـێـ + ش + ک )

بهشت(ب+ ِ +هــ+ ِ +ش+ت ) >> بێهێشت(ب + ـێـ + هــ + ـێـ+ش+ت)

درز ( د + ِ + ر + ز ) >>>> دێرز ( د + ـێـ + ر + ز )

مشاهده می گردد که صدای ( ِ کسره ) تبدیل به شکل نوشتاری ( ـێـ / ــێ ) شده است .

دێ - سێ - خێر - شێت – تێر

۳- صدای " ُ ضمه " :

این صدا را در کردی بصورت ( ـۆ / ۆ ) می نویسند .

در زبان فارسی صدای ضمه تلفظ می شود اما روی کلمه اعراب گذاری نمی شود اما در زبان کردی هم تلفظ می شود و هم نوشته می شود .

تفاوت زبان فارسی و کردی در صدای ضمه :

فارسی کردی

لرد ( ل + ُ + ر + د ) >>>> لۆرد ( ل + ـۆ + ر + د )

پشت ( پ + ُ + ش + ت ) >>>> پۆشت ( پ + ـۆ + ش + ت )

برد ( ب + ُ + ر + د ) >>>> بۆرد ( ب + ـۆ + ر + د )

مشاهده می گردد که صدای ( ُ ضمه ) تبدیل به شکل نوشتاری (ـۆ / ۆ ) شده است .

زۆر - بۆر - نۆ - بۆن – مۆن

۴- صدای " ــا / ا " ( صدای آ )

این صدا را در کردی بصورت ( ــا / ا ) می نویسند .

در زبان فارسی نیز این صدا به همین صورت تلفظ و نوشته می شود .

فارسی کردی

باران ( بــ + ــا + ر + ا + ن ) >>>> باران ( ب + ــا + ر + ا + ن )

دارا ( د + ا + ر + ا ) >>>> دارا ( د + ا + ر + ا )

سارا ( سـ + ــا + ر + ا ) >>>> سارا ( سـ + ــا + ر + ا )

داخ – شاخ – ژان – مار – ناخ

۵- صدای " ــوو / وو " ( صدای اوی کشیده )

این صدا را در کردی بصورت ( ــوو / وو ) می نویسند .

در زبان فارسی نیز این صدا هم تلفظ می شود و هم نوشته می شود اما با این تفاوت که در زبان فارسی برای صدای ( اوی کشیده ) از " و " استفاده می شود .

فارسی کردی

رود ( ر + و + د ) >>>> روود ( ر + وو + د )

شور ( ش + و + ر ) >>>> شوور ( ش + وو + ر )

نور ( ن + و + ر ) >>>> نوور ( ن + وو + ر )

لووت – توور – جووت – پووت – بوون

۶- صدای " ــی / ــیــ " ( صدای ایی کشیده )

همانطور که گفته شد در زبان کردی صداها نیز به صورت حروف نشان داده می شوند . این صدا را در کردی بصورت ( ــی / ــیــ) می نویسند .

در زبان فارسی نیز این صدا به همین صورت تلفظ و نوشته می شود .

فارسی کردی

شیرین ( ش + ــیــ + ر+ یــ+ن) >>>> شیرین( ش + ــیــ + ر + یــ + ن )

بینا ( ب + ــیــ + نـ + ــا ) >>>> بینا ( ب + ــیــ + نـ + ــا )

سینا ( س + ــیــ + نــ + ــا ) >>>> سینا ( س + ــیــ + نــ + ــا )

شیرین – سی – بیر – پیر – تیشک

۷- صدای " ــو / و " ( صدای اوی کوتاه )

این صدا را در کردی بصورت ( ــو / و ) می نویسند . تلفظ این صدا کمی کوتاه تر از صدای او کشیده است .

در زبان فارسی این صدا اصلا وجود ندارد اما در انگلیسی تلفظ می شود .

کورد ، کورت ، کوردستان ، گورگ ، سوتمان

۸- صدای کسره کوتاه یا بزرۆکە

این صدا که عرب آنرا کسره مختلسه می خواند ، در زبان کردی به بزرۆکە ( گم شده – پنهان شده ) معروف شده است . این کسره آنقدر کوتاه ادا می شود که انگار گم یا پنهان شده است .

در الفبای زبان کردی با رسم الخط عربی برای مصوت هشتم ( بزرۆکه ) هیچ نشانه ایی تعیین نشده است و همین به دو مشکل اساسی زیر منجر شده است :

تعدادی از کلمات کردی هستند مانند ( بردن ، من ، مردن ) در ظاهر فاقد مصوت هستند اما به هنگام تلفظ یک صدای کسره بسیار کوتاه خودنمایی می کند . بدین معنی که این صدا هم وجود دارد و هم تلفظ می شود اما در الفبای زبان کردی با رسم الخط عربی هیچ نشانه ای برای نشان دادن آن درنظر گرفته نشده است

بردن ، مردن ، من

 اشکال دوم زمانی خودش را خوب نشان می دهد که بخواهیم

زبان کُردی را بر اساس رسم الخط عربی به یک غیر کُرد آموزش دهیم .

کُرد ها خود با توجه به زبان مادری بودنشان ، ناخوداگاه می توانند تشخیص دهند

که در کجای کلمه (صدای کسره کوتاه ) وجود دارد اما برای غیر کُرد چنین امکانی

 حداقل در ابتدای راه وجود ندارد و این خود باعث سردرگمی می شود .

برای تشخیص بزرۆکه ( صدای کسره کوتاه ) می توانیم از نکات زیر استفاده کنیم

الف : در کلماتی که با دو حرف صامت پشت سرهم شروع شده‌اند مانند {بردن ، من ، ژن ، مردن ، بزن ، خستن } حتما بعد از صامت اول مصوت بزرۆکه ( صدای کسره کوتاه ) وجود دارد

بردن ، من ، ژن ، مردن ، بزن ، خستن

ب : چنانچه‌ درآخرکلمه‌ دو حرف صامت به‌دنبال هم بیایند، آمدن بزرۆکه‌ درمیان آنها بستگی به‌ نحوه‌ی تلفظ آن کلمه‌دارد

در کلماتی مانند {بردن ، مردن ، بزن ، خستن } که بین دو حرف آخر همه این کلمات بزرۆکه‌ وجود دارد

بین دو حرف آخر هیچ مصوتی قرار نمی گیرد در کلماتی مانند زانست در این کلمه بین دو حرف ن و س این کسره کوتاه بزرۆکه تلفظ می شود

ج : تعداد مصوت های هر کلمه با تعداد سیلاب های ( بخش های ) آن کلمه برابر است .

مثال : کلمه   زانست  دو سیلاب دارد " زا  +  نست "

در سیلاب اول صدای " ا " مصوت است و در سیلاب دوم صدای " بزرۆکه "‌ مصوت است .

 بەفر  ، کۆتر ، دەستت ، هاتم  ،  بردن  ،  زستان  ، کوردستان

درس سوم - از نظر نوشتاری مشترک ولی از نظر تلفظ متفاوت

معرفی حروفی که از نظر نوشتاری مشترک ولی از نظر تلفظ متفاوت هستند .

در صامت ها : / ح / ع / غ / ق / و /

در مصوت ها : ( و : ـو )

نویسه های زیر در ظاهر کاملا شبیه به نویسه های زبان فارسی هستند اما باید تاکید کرد ، اگرچه از نظر نوشتاری این شباهت درست است اما در زبان کُردی این نویسه ها کاملا متفاوت تلفظ می شوند . بدین معنی که کُردها کلماتی مانند " حسن ، علی ، غار ، قاز ، ورود " را نسبت به فارس ها بسیار متفاوت تلفظ می کنند .

صامت ها :

( ح : حـ ـحـ ـح ح )

در زبان فارسی تلفظ این نویسه بسیار به نویسه‌ "( ﮬ : هـ / ـهـ ) " شبیه است ..

لذا برای تشخیص آن ، به نویسه ی " ح " ، ( ح ِ جیمی ) و به نویسه " ﮬ " .

(ﮬ ِ دو چشم ) گفته می شود . بدین گونه که کلمه " حمید " با ( ح ِ جیمی ) و

" هادی " با (ﮬِ دو چشم ) نوشته می شود در حالی هر دو نویسه ( ح و ﮬ )

بصورت " ﮬ " تلفظ می گردند یعنی " حمید " را " همید " و " هادی " را نیز "

هادی " تلفظ می کنند

اما در زبان کُردی نویسه " ح " همانند عربی از حلق تلفظ می شود . و تفاوت آن نسبت به نویسه " ﮬ " کاملا قابل تشخیص است .

" حەسەن ، حەرام ، حاشا ، حەپلە ، حەوت ، حەیدەر ،حەشار "

لازم به ذکر است که تعداد زیادی از زبان شناسان کُرد معتقدند این نویسه در هیچ کلمه ریشه دار کُردی بکار نمی رود و متعلق به زبان های سامی است که با ورود اسلام به سرزمین کُردستان تا مدتها کُردها با تلفظ این نویسه مشکل داشتند و مدت زیادی طول کشیده تا تلفظ این نویسه را یاد گرفتند .

( ع : عـ ـعـ ـع ع )

در زبان فارسی تلفظ این نویسه بسیار به نویسه‌ های زیر شبیه است :

( َ ) آوای فتحه در عربی / آ ( آی با کلاه ) / ( ُ )آوای ضمه در عربی / ( اِ ِ )

آوای کسره در عربی .

لذا برای تشخیص آن،به نویسه "ع "،( عین )گفته می شود.در زبان فارسی

کلمات "علی ، عالی ، علوم، عشق" به ترتیب شبیه " اَلی، آلی ، اُلوم ، اِشق "

تلفظ می شوند .

اما در زبان کُردی نویسه " ع " همانند عربی از حلق تلفظ می شود . و

تفاوت آن نسبت به نویسه های ذکر شده در بالا کاملا قابل تشخیص است .

" عەلی ، عالی ، عولووم ، عەشق ، عاجز ، عادەت ، عەرەب ، عەسکەر "

لازم به ذکر است که تعداد زیادی از زبان شناسان کُرد معتقدند این

نویسه در هیچ کلمه ریشه دار کُردی بکار نمی رود و این نویسه متعلق به زبان

های سامی بوده که با ورود اسلام به سرزمین کُردستان این نویسه نیز وارد

آواهای زبان کُردی شده است .

( غ : غـ ـغـ ـغ غ ) و ( ق : قـ ـقـ ـق ق )

در زبان فارسی نویسه " غ " همانند نویسه " ق " تلفظ می شود . لذا

به نویسه " غ " ، (غین ) و به نویسه " ق " ، (قاف ) گفته می شود . بدین گونه

که کلمات ( غار ، غارتگر ، غافل ، غربت ، غایب ) با " غین " و کلمات ( قاب ،

قاتل ، قصاب ، قشنگ ، قطار ) با " قاف " نوشته می شوند اما همه کلمات

تقریبا با " قاف " تلفظ می شوند یعنی بدین صورت :

(قار ، قارتگر ، قافل ، قربت ، قایب ، قاب ، قاتل ، قصاب ، قشنگ ، قطار )

در زبان کُردی برای تلفظ نویسه " ق " انتهای زبان به انتهای سقف دهان می چسبد و در لحظه بیرون راندن هوا (با فشار ) زبان از سقف دهان جدا شده و آزاد می گردد .

برای تلفظ نویسه " غ " انتهای زبان به انتهای سقف دهان ( نزدیک به زبان کوچک ) می چسبد و در هنگام بیرون راندن هوا ( بدون فشار ) زبان همچنان به سقف دهان چسبیده می ماند .

" قەشەنگ ، قەتار ، قابلەمە ، قۆری ، قیر ، قرپۆک ، قاچ ، قارچ ، قەیتان ، قازی "

" غارەتگەر ، غافڵ ، غوربەت ، غار کردن ، غەزەب ، غەیبەت ، غەمبار ، غەمخۆر "

لازم به ذکر است که تعداد زیادی از زبان شناسان کُرد معتقدند نویسه ی " غ " در هیچ کلمه ریشه دار کُردی بکار نمی رود و این نویسه متعلق به زبان های سامی بوده که با ورود اسلام به سرزمین کُردستان این نویسه نیز وارد آواهای زبان کُردی شده است .

در بیشتر کلمات ریشه دار زبان کُردی نویسه ی " غ " به نویسه ی " خ " تبدیل می شود . در کلماتی که همچین تبدیلی صورت نمی گیرد کلمه یی کُردی جای کلمه ی بیگانه را می شود .

کلمه غیر کُردی نوشتن کلمه با الفبای عربی تبدیل "غ"به"خ"یا جایگزینی با یک کلمه کُرددی

------------------------------ ----------------------------------------------

غم >> غەم >> خەم

غافل >> غافڵ >> خافڵ

غزال >> غەزاڵ >> خەزاڵ

غار >> غار >> ئەشکەوت

( و : و )

در زبان فارسی این نویسه همانند ( V ) در انگلیسی و ( ڤ ) در کُردی تلفظ می شود . بدین گونه که کلمه " ورود " بصورت ( vorood ) ادا می شود . این حرف مانند حرف " W " در زبان انگلیسی تلفظ می شود .

تلفظ نویسه " و " در کُردی همانند تلفظ نویسه " W " در انگلیسی و نویسه " و " در عربی است . بدین گونه که برای تلفظ آن لبها غنچه می شوند و هرگز از دندانها استفاده نمی شود ( لبها و دندانها هیچ تماسی با هم پیدا نمی کنند ) .

wet, window

به تلفظ نویسه " و " در کلمات زیر گوش دهید :

" وەک ، وشە ، وەرە ، وەرز ، وریا ، وشک ، وشتر ، ورگ ، ورد ، واتا

درس چهارم -از لحاظ نوشتاری و تلفظ متفاوت

: بررسی گروه چهارم

( حروفی که هم از لحاظ نوشتاری و هم از لحاظ تلفظ با الفبای سایر زبانها از جمله فارسی کاملا متفاوت هستند . )

این حروف عبارتند از : ئــ / ڕ / ڤ / ڵ

شایان ذکر است که تلفظ این حروف برای غیر کردها گاها بسیار مشکل است و با تمرین زیاد مهارت در تلفظ آنها حاصل میگردد .

حرف (ئــ) :

تقریبا معادل همزه ( ء ) در فارسی است .در زبان کُردی بصورت بسیار خفیف ادا می شود و همیشه در ابتدای کلمات کاربرد دارد . همچنین به تمامی مصوت ها هم می چسبد .

(ئـ+ ـه ) : ئەو ، ئەسرین ، ئەردەڵان ، ئەرخەیان ، ئەمشەو ،

(ئـ+ ـ ـێـ ) : ئێوارە ، ئێرە ، ئێوە ، ئێستە ، ئێسک

(ئـ+ ـۆ ) : ئۆخەی ، ئۆباڵ ، ئۆخر ، ئۆقرە ، ئۆگر

(ئـ+ ـا ) : ئازاد ، ئاوات ، ئاگر ، ئاش ، ئاکام

(ئـ+ ـوو ) : ئووستا

(ئـ+ ـیـ ) : ئیتر ، ئیش ،

(ئـ+ بزرۆکه ) : ئسپار ، ئستران

حرف ( ڕ) :

تلفظ این حرف معمولا برای غیر کردها بسیار سخت است . برای تلفظ صحیح باید زبان کمی عقب تر از دندانها قرار گیرد و بخشی از نوک زبان با پشت دندانهای بالا بچسبد . این حرف مشدد و ادامه دار تلفظ می شود .

از لحاظ نوشتاری نشانه ی (7) هفت کوچک در زیر " ر " قرار میگیرد که برای جدا سازی این حرف از حرف " ر " که نازک تر تلفظ می شود لازم است .

نکته بسیار مهم : چون در زبان کردی هیچ کلمه ایی با "ر" نازک شروع نمی شود هرگاه کلمه ایی با حرف "ر" شروع شود حتما آوای ( ڕ ) را دارد معمولا در ابتدای کلمه نشانه (7) را قرار نمی دهند اما در وسط یا آخر کلمه حتما باید بصورت صحیح آن یعنی (‌ ــڕ / ڕ ) نگاشته شود .

به تلفظ این حرف در کلمات زیر دقت کنید :

برای درک تفاوت بین این دو آوا به تلفظ کلمات زیر گوش دهید :

باران ، کاروان ، شار ، دار ، سەربەرز ، تێر ، تەیارە ، تەرزە ، لەرزە ، تەخار "

این نویسه هیچگاه در ابتدای کلمه قرار نمی گیرد .

ڕێوی ، ڕەش ، ڕزگار ، مەڕ ، گاڕان ، پاڕانەوە ، دڕ ، خڕ ، شەڕ ، شڕ "

در ابتدای کلمه : راز – ران – راست – رازی – رادار

در وسط کلمه : بـڕوێش - گۆ ڕین - هاو ڕێ - چاو ڕەش – گەڕان

در انتهای کلمه : گۆ ڕ- مە ڕ – کو ڕ – کەڕ - پـڕ

حرف ( ڤ : ڤـ ـڤـ ـڤ ڤ) :

تلفظ این حرف دقیقا مانند تلفظ حرف ( V ) در انگلیسی می باشد . فارس زبانها نیز حرف ( و ) در ابتدای کلمات را به همین صورت تلفظ می کنند مانند تلفظ ( و ) در کلمه ( ورود ). طرز تلفظ بدین صورت است که لب پایین کمی گرد شده و دندانهای بالا روی آن قرار می گیرند .

تاڤگە - مرۆڤ - ئەڤین - ئەڤیندار – هەڤاڵ - چاڤ - دەڤەر – گۆڤار - پەیڤین

حرف ( ڵ) :

شاید سخت ترین حرف برای تلفظ همین حرف باشد . برای تلفظ آن بخش بیشتر از زبان نسبت به تلفظ حرف ( ل ) زبان به سقف دهان می چسبد و کمی پایین تر از نوک زبان نیز به دو طرف داخل دهان نزدیک می شوند . همچنین برای جداسازی از حرف ( ل ) که نازک تلفظ می شود روی این حرف نشانه (7)هفت کوچک قرار می گیرد .

برای درک تفاوت بین این دو آوا به تلفظ کلمات زیر گوش دهید :

" لانک ، لووس ، لۆکە ، پشیلە ، مەلە ، گەل ، کلک ، دیل ، جل "